Z urokliwymi zakątkami, unikalnymi krajobrazami, różnorodną florą i fauną, a także z własną bogatą tradycją, kulturą i językiem, właśnie to można powiedzieć o cudownych Kaszubach.
Praktyczne informacje
– Region – północna Polska, będącą częścią Pomorza Gdańska
– Stolica – Gdańsk
– Język regionalny – kaszubski
– Herb – czarny gryf w koronie na złotym polu
– Hymn – Marsz Kaszubski Hieronima Derdowskiego, a do 21 stycznia 2017 r. była pieśń patriotyczna Zemia Rodnô Jana Trepczyka
– Flaga – u góry czarny pas, a na dole złoty
Regionalne ciekawostki i atrakcje
👉 Na temat nazwy Kaszuby istnieje wiele hipotez. Pierwsza hipoteza zakłada, że termin wywodzi się z formy Casshubi, czyli długich, szerokich szat (huby), ułożonych w fałdy (cass huby), druga zaś od kożucha (szub – obszerne okrycie wierzchnie sięgające kostek, podbite kosztownym futrem), trzecia od kozia szuba, czwarta od Kizynów-Lutyków (Kiszybów czy Kiszubów), z kolei piąta zyskała największą popularność, ponieważ nazwa tej krainy pochodzi od rzeczownika kaszuby, który oznaczał „wody niezbyt głębokie, wysoką trawą porosłe”.
👉 Stolicą Kaszub i całego historycznego Pomorza Wschodniego jest Gdańsk, chociaż czasami można spotkać się w prasie, poza Kaszubami, ba nawet na Kaszubach z informacją, iż stolicą Kaszub jest na przykład Kościerzyna, Kartuzy oraz jeszcze inne miasta i miasteczka.
👉 Statut prawny języka kaszubskiego reguluje ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, określając go jako język regionalny.
👉 Na co dzień etnolektem posługuje się ok. 108 tys. ludzi. Aktualnie istnieje 400 szkół, wykładających i uczących języka kaszubskiego, a od 2005 r. można zdawać go na egzaminie maturalnym. Od 2009 r. na Uniwersytecie Gdańskim jest prowadzona specjalność nauczycielska – nauczanie języka polskiego i wiedzy o języku i kulturze kaszubskiej, a od 2014 r. funkcjonuje kierunek Etnofilologia kaszubska.
👉 Nieodłącznym elementem kaszubskiej tradycji jest zażywanie tabaki tzw. tabaczenie. Tabaka jest określana mianem kaszubskiej fajki pokoju, stanowiącej swoisty gest towarzyski, budzący wyraz sympatii, symbol zgody i szacunku poprzez wspólne jej zażywanie.
👉 Autochtoniczni Pomorzanie nazywają bałtycki dorsz – Pomuchel, a sielawę – Marenka
👉 Na Kaszubach na rzece Słupi w Soszycy znajduje się najstarsza elektrownia wodna w Europie. „Struga” – bo tak ją nazwano, funkcjonuje do dnia dzisiejszego.
👉 Haft Kaszubski jest oparty na siedmiu podstawowych kolorach związanych z legendą o powstaniu Kaszub. Każdy z kolorów ma swoją własną symbolikę: chabrowy – odzwierciedla jeziora; niebieski – to niebo nad Kaszubami; granatowy – to odniesienie do głębin morskich; żółty – odpowiada łanom zbóż; zielony – to odniesienie do lasów; czerwony – symbolika krwi oraz czarny – to kaszubska ziemia na polu. Głównymi elementami haftu Kaszubskiego są przede wszystkim rośliny tj. chabry, bratki, goździki, dzwonki, tulipany, lilie, róże. Haft Kaszubski opiera się na symbolice roślinnej, głównymi elementami są bratki, chabry, dzwonki, goździki, lilie, niezapominajki, róże, tulipany. Wszystkie elementy są pieczołowicie i dokładnie odwzorowywane.
👉 Kaszuby to drugie Mazury, ze względu na liczne jeziora.
👉 „Kaszubskim Morzem” określa się jezioro Wdzydzkie, ponieważ jest to największe jezioro na Kaszubach o powierzchni 1455,6 ha i głębokości powyżej 70 m, obejmujące jeszcze pięć jezior ze sobą połączonych (J. Wdzydze, J. Gołuń, J. Radolne, J. Jelenie i J. Słupinko)
👉 Kaszuby to jedyne miejsce w Polsce, gdzie można złowić troć jeziorną – z rodziny łososiowatych, która występuje tylko w Jeziorze Wdzydzkim.
👉 Rajem dla amatorów wędkarstwa muchowego będzie rzeka Wda, która według Polskiego Związku Wędkarskiego jest klasyfikowana jako rzeka górska pstrągowo-lipieniowa.
👉 W Szymbarku, a ściślej mówiąc w Centrum Edukacji i Promocji Regionu wybudowano największy koncertujący Fortepian Świata o długości 6 m, szerokości 2,5 m, wysokości 1,87 m, ważący 1,8 ton.
Co warto zobaczyć?
👉 Najdłuższą deskę świata – wyciętą z pnia 120-letniej daglezji, znajdującą się w Centrum Edukacji i Promocji Regionu w Szymbarku.
👉 Krzywy dom do góry nogami w Szymbarku – wchodząc przez okno dachu i spacerując po suficie.
👉 Replikę Domu Sybiraka – drewnianą budowlę wybudowaną przez Polaków zesłanych pod Irkuck (Syberia).
👉 Kaszubski Olimp – Wieżycę o wysokości 328,7 m n.p.m., znajdującą się 15 km od Kartuz.
👉 Kamienne Kręgi w Odrach – zwane polskim Stonehenge Jest to cmentarzysko składające się z grobowców Gotów z II-III w. n.e. o największych kamiennych kręgach w Polsce.
👉 Elektrownię wodną „Struga” w Soczycy – najstarsza czynna elektrownia wodna w Europie.
👉 Kaszubski Park Etnograficzny we Wdzydzach Kiszewskich – najstarszy skansen w Polsce, gdzie można podziwiać dawne prace domowe i gospodarskie (sztukę garncarstwa, bursztyniarstwa, ludowe hafty, niezwykłe atrakcje sztuki i rzemiosła), a także nauczyć się języka kaszubskiego podczas warsztatów.
👉 Wieżę widokową we Wdzydzach sięgającą 35 m wysokości
👉 Muzeum Kaszubskie w Kartuzach
👉 Muzeum Hymnu Narodowego w Będominie
👉 Muzeum Tabaki
👉 Muzeum Ciesielstwa
👉 Skansen Kolejowy w Kościerzynie
👉 Akwedukt w Fojutowie
👉 Zamek w Krokowej
👉 Gotycki zamek krzyżacki w Bytowie
👉 Zamek Jana III Sobieskiego w Rzucewie
👉 Zamek Krzyżacki w Kiszewie
👉 Zamek w Czarnem
👉 Lęborski Zamek
👉 Katedrę Oliwską (kaszubski Wawel) – świątynię, w której znajduje się nagrobek pomorskich książąt, Kosów ze wspaniałymi dziełami sztuki sakralnej i słynnymi na całym świecie organami oliwskimi. Od 2017 r. stanowi Pomnik historii.
👉 Półwysep Westerplatte – miejsce pierwszej bitwy II wojny światowej
👉 Gdański Ogród Zoologiczny
👉 Muzeum Narodowe
👉 Fontannę Neptuna
👉 Ratusz Głównego Miasta – gotycko-renesansowa budowla
👉 Dwór Artusa – gmach wpisany do rejestru zabytków. Swego czasu stanowił miejsce spotkań towarzyskich elity gdańskiej.
👉 Długi Targ – dawniej miejsce spotkań kupców
👉 Zieloną Bramę Głównego Miasta wraz ze Złotą Bramą, które otwierają i zamykają ulicę Długą, będącą głównym deptakiem miasta Gdańsk
👉 Długie Pobrzeże
👉 Żuraw nad Motławą
👉 Stadion Energa Gdańsk
👉 Archikatedra Oliwska
👉 Zoo Gdańsk Oliwa
👉 Latarnia Morska Gdańsk Nowy Port
Regionalna Kuchnia
„Królestwo leśnych owoców, warzyw, dziczyzny, drobiu i ryb”
Zylc – galaretka z mięsa lub ryb
Zupa brukwiowa po kaszubsku – zupa gotowana na gęsinie, z brukwą, włoszczyzną, ziemniakami doprawiona majerankiem
Zupa dziadowska (dziadówka) – zupa z maślanki okraszona boczkiem
Kaszubska czernina – zupa z krwi gęsi lub kaczki z dodatkiem suszonych owoców, gęsich podrobów, marchwi, włoszczyzny, soli, cukru i octu
Zupa brzadowa – suszonych owoców (czyli brzadu): gruszek, jabłek, śliwek i wiśni doprawiona cukrem, odrobiną soli oraz goździkami, zagęszczona śmietaną i mąką, serwowana z domowymi kluseczkami.
Ferkase – gotowane mięso z kury, podawane z ryżem i białym sosem
Szmurowany pomuchel – pieczony dorsz z plastrami boczku lub słoniny, doprawiony solą, pieprzem, liściem laurowym i zielem angielskim
Prażnica – jajecznica z różnymi dodatkami (np. z węgorzem)
Kaszubskie kotlety mielone – kotlety z różnych ryb (dorsza, mintaja, morszczuka)
Ruchanki – smażone racuchy z ciasta chlebowego posypane cukrem pudrem
Kuch na młodzach – kaszubska drożdżówka
Plince – placki ziemniaczane z różnymi dodatkami (np. płatkami owsianymi)
Brejka – kawa po kaszubsku